گزارش شاخص هوش مصنوعی ایران سال 1403

اصطلاح «پذیرش هوش مصنوعی» نشـان‌دهنده اسـتفاده سـازمان از هوش مصنوعی در فعالیت‌های کسـب‌وکار اصلی درصـد پذیـرش هـوش مصنوعـی بـه عنـوان یک معیار مهم برای ارزیابی توانمندی کسـب‌وکارهای ایران در اسـتفاده از این فناوری نوین بـرای ایجـاد نـوآوری، افزایـش کارایی و دسـتیابی بـه مزیـت رقـابیت به شـمار می‌آید. این شـاخص نمایانگـر میزان پیشرفت و تطبیق‌پذیری شرکت‌هـا بـا فناوری‌هـای جدیـد اسـت و بـرای سیاسـت‌گذاران نیز اهمیـت فراوانـی دارد. سیاسـت‌گذاران با بررسی و تحلیل این شـاخص می‌توانند نقشه راهی دقیق برای توسعه اقتصادی و تقویت زیرساخت‌های فناوری کشور ترسیم کنند.

بـه منـظور بررسی دقیق‌تـر پذیـرش هـوش مصنوعـی در سـطح کشورهـا، می‌تـوان از گزارش آی‌بی‌ام اسـتفاده کرد. بر اسـاس این شـکل ، هند و امارات با ۵۹ و ۵۸ درصد بالاترین سطح پذیرش را در میان کشورهای مورد بررسی دارند. از سوی دیگر، سطح پذیرش هوش مصنوعـی در ایـران بـا ۱۶.۹ درصـد، حـدود نصـف آلمـان اسـت، کـه خـود بـه عنـوان آخریـن کـشور، کمترین میزان پذیـرش را در میـان ایـن کشورها دارد.

مطابق شکل از منظر صنایع مختلف و درصد پذیرش هوش مصنوعی در هر یک از آنها، بالاترین درصد پذیرش مربوط به صنعت فناوری اطلاعات و مخابرات با ۴۲.۸۶ درصد است. پس از آن، تولید صنعتی (ساخت) و خدمات مالی با ۲۳.۸۱ و ۱۹.۰۵ درصد قرار دارند. در مقابل، صنایعی مانند فعالیت‌های خدماتی مرتبط با غذا، گردشـگری، بازرسی و راه‌سـازی و سـاختمان، پذیرش بسیار پایینی در این زمینه داشته‌اند. این اطلاعات نشان می‌دهد که پذیرش هوش مصنوعی در صنایع ایرانی همگن نبوده و درصد پذیرش در صنایع گوناگون متفاوت است. از طرف دیگر در مقایسه با جهان، بر اساس گزارش آی بی ام که در سال ۲۰۲۳ منتشر شده است، در سطح جهانی نیز صنایع مالی و صنعتی مانند ایران به ترتیب بیشترین پذیرش و بخش دولتی کمترین پذیرش را به خود اختصاص داده است.

حدود ۲۸.۵ درصد از شرکت‌هایی که از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند، کمتر از ۲۰۰ میلیون تومان در این حوزه هزینـه کرده‌انـد. همچنین نتایـج نشـان می‌دهـد، درصـد شرکت‌هـایی که بین ۱ تـا ۴ میلیارد تومـان هزینه می کنند، بیشتر از شرکت‌هایی می‌باشـد که هزینه‌کرد آنها بین ۲۰۰ میلیون تا ۱ میلیارد تومان اسـت. این امر می‌تواند نشـان‌دهنده وجود یک گروه کوچک‌تر اما قابل توجهی از شرکت‌ها باشـد که به طور جدی‌تر و با سرمایه‌گذاری‌های بزرگ‌تر به اسـتفاده و توسـعه هوش مصنوعی پرداخته‌اند. علاوه بر ایـن، داده‌هـا می توانـد بیانگـر ایـن مطلـب باشـد کـه شرکت‌هـا برای اسـتفاده از هوش مصنوعی در سـطوح ابتـدایی کمتر از ۲۰۰ میلیون تومان هزینه می‌کنند، اما برای توسعه محصول هوش مصنوعی در سطوح بالاتر، نیاز به هزینه بیش از ۱ میلیارد تومان دارند.

در بین کشورهای منطقه با توجه به شـکل گسترش سریع رژیم صهیونیستی ، حضور فعال این کشور در هوش مصنوعی را نشـان می‌دهد. با این حال شیب رشد این کشور از سال ۲۰۱۸ مشابه سایر کشورها روند نزولی داشته است. از طرف دیگر در حالی که امارات و ترکیـه بـا سرعت متوسـطی در ایـن مسیر حرکـت می‌کننـد، توانسـته‌اند از سـال ۲۰۱۹ رشـد بالاتری را نسـبت بـه رژیـم صهیونیـستی از آن خـود کننـد. در رابطـه بـا ایـران، بـا وجـود اینکـه تعـداد شرکت‌هـای هـوش مصنوعی به تدریـج افزایش یافته، اما نسـبت به سـایر کشورها، رشد کمتری را تجربه کرده است. به بیان دقیق تر، ایران از سال ۲۰۱۶ به نسبت سایر کشور‌های منطقه پایین ترین رشد را داشته است. به طور کلی، الگوی رشـد در همه کشورها نشـان‌دهنده این اسـت که پس از یک دوره رشـد سریع، یک ثبات و یا کاهش در رشـد تعداد شرکت‌های هوش مصنوعی وجود داشته است.